dr hab. Justyna Dobroszek, prof. UŁ

Dla kogo są przeznaczone studia MBA?

Studia MBA są przeznaczone dla osób, które mają doświadczenie zawodowe na szczeblu kierowniczym i dostrzegają wartość uczenia się przez całe życie. Ten rodzaj edukacji menedżerskiej pozwala osiągnąć doskonałość i efektywność zarówno w sferze zawodowej, jak i osobistej.
Obecnie na rynku edukacji menedżerskiej występują różne modele studiów MBA i oferta w tym zakresie powiększa się z roku na rok. Wypełniają one odmienne cele i oczekiwania potencjalnych odbiorców. Wyróżniamy m.in. studia EBMA i MBA, Polsko-Amerykańskie Programy Studiów MBA, a także studia MBA specjalizujące się w określonym obszarze. Każdy model ma wiele elementów i obszarów wspólnych, ale też różnicujących. Dlatego osoby zainteresowane tego rodzaju edukacją menedżerską, znając swoje potrzeby i plany, powinny indywidualnie i świadomie dopasować odpowiedni model studiów MBA do siebie.
Studia MBA, które charakteryzują się mniejszą ilością godzin dydaktycznych i trwają około 12 miesięcy, przeznaczone są często dla osób znajdujących się na niższym szczeblu zarządzania w organizacji. Z kolei 18-24 miesięczne modele studiów MBA dedykowane są średniej i wyższej kadrze menedżerskiej. W rezultacie te pierwsze pozwalają zdobyć kompetencje i umiejętności, aby „wzbić się” na wyższy szczebel kierowniczy, zaś inne ugruntowują i pogłębiają kwalifikacje, aby zostać prawdziwym liderem organizacji. Jednak warto zaznaczyć, że przedstawiony podział nie jest regułą. 
Na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego oferujemy Polsko-Amerykański Program Studiów MBA. Jest on skierowany do osób pełniących funkcje kierownicze od co najmniej 3 lat, jednak program studiów MBA jest tak ambitny, że w efekcie naszymi słuchaczami są menedżerowie z długoletnim doświadczeniem zawodowym. W ten sposób tworzy się społeczność oparta na różnorodności, która daje przestrzeń do uczenia się od siebie, wzajemnego motywowania i uzupełniania się.
Niezależnie od różnych konstruktów programów edukacji menedżerskiej, studia MBA są skierowane do osób na stanowiskach kierowniczych, które chcą rozwijać swoją osobowość, poznać autentycznego siebie i w ten sposób wzmocnić potencjał personalny, który pozwoli osiągnąć sukces zawodowy. Są to zatem studia dla osób ambitnych, wytrwałych, lubiących wyzwania oraz dążących do doskonalenia w podejściu do działania i sposobie myślenia.

Czego można się nauczyć na studiach MBA?

Studia MBA zapewniają holistyczny zakres wiedzy biznesowej oraz praktykę. Absolwenci studiów MBA uzyskują specjalistyczną wiedzę z różnych obszarów biznesowych, m.in. finansów i rachunkowości, marketingu, strategii, zarządzania operacyjnego, zachowań w organizacji, etyki, analizy danych oraz przedsiębiorczości. Ta wiedza jest ściśle związana z wyzwaniami współczesnej gospodarki, na przykład zrównoważonym rozwojem, automatyzacją i sztuczną inteligencją.
Głównym filarem studiów MBA jest przywództwo. To obszar przygotowujący uczestników do pełnienia efektywnej roli kierowniczej we współczesnej organizacji lub roli skutecznego przedsiębiorcy. Słuchacze studiów MBA poszerzają wiedzę potrzebną prawdziwemu liderowi, a tym samym rozwijają kompetencje i umiejętności w tym zakresie, czyli empatię, zrozumienie, słuchanie innych. Nie ma bowiem prawdziwego przywództwa bez rozwoju osobistego. Poznawanie i wzmacnianie potencjału osobistego mogą być realizowane w ramach pojedynczego kursu programu studiów MBA lub w wielu różnych modułach/ blokach. Niektóre studia MBA mają specjalnie dedykowany odrębny program rozwoju osobistego. Takim przykładem są studia MBA na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego. Oferują one dwuletni autorski program Leadership Professional Development zintegrowany z innymi modułami i kursami studiów. Dzięki długookresowemu mentoringowi słuchacze poznają lepiej siebie, własne mocne i słabe strony oraz mogą dokładniej obserwować i zrozumieć swoją transformację. 
Edukacja na studiach MBA ma charakter praktyczny, co wyraża się poprzez stosowanie aktywnych metod nauczania w ramach kursów. Ponadto dobrej jakości programy studiów MBA oferują wyjazdy studyjne w kraju i za granicą (Study Tour, International Study Tour) oraz wspólne projekty z biznesem (Capstone). W efekcie uczestnicy rozwijają kompetencje krytycznego i analitycznego oraz strategicznego myślenia, które są wymagane od współczesnych liderów organizacji obok kompetencji miękkich. 
Skuteczny lider to również dobry mówca. Wybrane programy studiów MBA zapewniają rozwój także tej sfery w ramach kursów związanych z autoprezentacją i komunikacją biznesową.
Warto wspomnieć, że są także studia MBA dedykowane konkretnej dziedzinie, np. finansom. Wówczas słuchacz otrzymuje pogłębione kwalifikacje w wybranych obszarze. 
Natomiast nieliczne programy studiów MBA w Polsce, w tym studia MBA na Wydziale Zarządzania UŁ, oferują dodatkowe certyfikacje profesjonalnych organizacji branżowych w celu uzyskania specjalizacji w wybranym obszarze. 

Czy bieżąca sytuacja ekonomiczna wpływa na studia MBA? Czy studia MBA dostosowują się do bieżących wydarzeń na rynku?

Aktualne trendy ekonomiczne wpływają znacząco na wymiar studiów MBA. Uczelnie oferujące właściwy poziom edukacji menedżerskiej aktualizują na bieżąco programy studiów tak, aby były one odpowiedzią dla potrzeb współczesnego biznesu. Przykładem jest Polsko-Amerykański Program Studiów MBA na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego, który jest cyklicznie modyfikowany, tak aby odzwierciedlał realia współczesnego rynku i nowoczesne wyzwania w zarządzaniu organizacjami i ludźmi.
Wiele programów studiów MBA, w tym także studia MBA na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego mają w swojej ofercie moduły/zajęcia poświęcone m.in. raportowaniu ESG, zarządzaniu w uwarunkowaniach zrównoważonego rozwoju, zarządzaniu wartością, transformacji cyfrowej, AI w zarządzaniu oraz analityce biznesowej dla potrzeb podejmowania decyzji. 
Pandemia, przerwane łańcuchy dostaw, a więc nieprzewidywalność, zwiększyły nacisk na kwestie analizy ryzyka w biznesie. Można zatem spotkać w programach studiów MBA kurs/moduł dotyczący zarządzania ryzykiem w organizacji czy w łańcuchach dostaw.
Organizacje i liderzy muszą być gotowi do współpracy z pokoleniem Z. Wymaga to transformacji w podejściu do zarządzania zasobami ludzkimi, tj. w większym stopniu oddziaływania, tworzenia relacji, inspirowania, dzielenia się wiedzą i doświadczeniem oraz współodczuwania i słuchania. W związku z tym w programach studiów MBA powinny znaleźć się kursy rozwijające w znaczący sposób kompetencje miękkie, na przykład inteligencję emocjonalną. 
Wymienione przykłady dowodzą, że edukacja menedżerska, jeśli ma być oferowana na właściwym poziomie i wypełniać swój cel, na który składają się rozwój osobisty i zawodowy jej uczestników, a także rozwój organizacji, musi odpowiadać na wyzwania biznesowo-gospodarcze. To powinno znaleźć odzwierciedlenie w ofercie programowej studiów MBA.

Czy myśli Pani, że studia MBA będą potrzebne w 2034 roku? Czy po ponad 45 latach istnienia na rynku edukacyjnym studia MBA w Polsce będą jeszcze potrzebne?

Uważam, że studia MBA są i będą potrzebne w przyszłości, ale zmieni się ich wymiar. Moim zdaniem powstanie wręcz wachlarz różnych modeli studiów MBA, co można zaobserwować już dziś. Jest to wynik wcześniejszych etapów edukacyjnych. Współczesne pokolenie coraz częściej kończy edukację wyższą na etapie studiów licencjackich. Młodzi ludzie podejmują pracę w międzynarodowych firmach, otwierają własne biznesy. Po jakimś czasie pojawia się u nich potrzeba rozwoju osobistego, awansu, pogłębienia wiedzy w danej dziedzinie biznesu czy poznania lepiej różnych obszarów biznesowych. Studia MBA będą wypełniać właśnie te oczekiwania. W pewnym zakresie studia MBA zastąpią lub uzupełnią etap studiów magisterskich. Poprzez to powstaną różne modele studiów MBA (dzienne i weekendowe; roczne i trwające powyżej roku; stacjonarne i online; ogólnobiznesowe i specjalistyczne; powszechne - studia MBA i elitarne - studia EMBA; studia w języku polskim i studia w języku angielskim).
Uważam, iż dla polskiego rynku edukacji menedżerskiej większym wyzwaniem będzie globalny rynek studiów MBA. Obecnie uczelnie zagraniczne, a dokładniej szkoły biznesowe przy uczelniach poza studiami MBA, EMBA w formie stacjonarnej oferują także studia Global MBA, które mają formę online. Osoba zainteresowana studiami MBA może podjąć je na zagranicznej prestiżowej uczelni będąc i pracując w Polsce. Jedyne ograniczenie w zakresie wyboru może dotyczyć finansowania oraz choć w mniejszym stopniu, języka angielskiego. Studia MBA na uczelniach zagranicznych plasowanych wysoko w rankingach to jednak wysoki koszt. 
Zatem przed studiami szerokie perspektywy i dynamiczny rozwój. Większym wyzwaniem dla uczelni jest przyjęcie strategii, w jaki sposób produkt edukacji menedżerskiej wyróżnić na tle konkurencji, aby przyciągnąć zainteresowanych. Ponadto różnorodność w zakresie modeli studiów MBA może być także wyzwaniem w procesie tworzenia rankingów studiów MBA w wymiarze krajowym.

Rynek studiów MBA rozwinął się bardzo dynamicznie w ciągu ostatnich 6-7 lat, głównie za sprawą ustawy o nadzorze właścicielskim spółek z udziałem Skarbu Państwa. Jak Pani ocenia bieżącą sytuację na rynku studiów MBA w Polsce?

Rynek studiów MBA w Polsce jest bardzo zróżnicowany. W pewnym stopniu ustawa o nadzorze właścicielskim spółek z udziałem Skarbu Państwa przyspieszyła ten trend, ale także udział w tym miała globalizacja edukacji. Na rynku krajowym można zauważyć tendencję powstawania studiów EMBA, przekształcania studiów MBA w studia EMBA i specjalizowania studiów MBA oraz oferowania programów edukacji menedżerskiej w języku angielskim. 
Warto podkreślić, że nie zawsze nazwa studiów odzwierciedla jakość edukacji menedżerskiej. To co ją odzwierciedla, to zasady rekrutacji, program i jego dodatkowe elementy, akredytacje, marka uczelni i wykładowców, a także sama społeczność MBA i jej opinia. 
Natomiast można zaobserwować, że niektóre uczelnie w Polsce dążą do wejścia na międzynarodowy rynek studiów MBA, dlatego zdobywają uznane międzynarodowe akredytacje, które stanowią bezwzględną przepustkę i pozwalają pozyskać zagranicznego studenta. Tylko taki model przekłada się automatycznie na wysoką cenę programu.
Analizując bieżącą sytuację studiów MBA w Polsce można uznać, że uczelnie oferujące programy studiów MBA mają przed sobą ważne i strategiczne decyzje, a te determinuje w znacznym stopniu międzynarodowy rynek edukacji menedżerskiej. 

Jakie Pani zdaniem jest znaczenie akredytacji dla programu MBA, dla absolwentów i dla uczelni?

Akredytacja jest ważna, ponieważ wzmacnia pozycję programu MBA i uczelni na rynku edukacyjnym, a więc może przyciągnąć potencjalnych studentów. Potwierdza ona jakość programu, tj. jego zgodność z międzynarodowymi standardami w zakresie edukacji biznesowej, zatem jest „furtką” do wejścia z ofertą programu MBA na globalny rynek i pozyskania także studentów zagranicznych. W szczególności, tzw. trzy korony, czyli akredytacje EQUIS, AMBA, AACSB są siłą przetargową dla studiów MBA, nie tylko na rynku edukacyjnym, ale i w międzynarodowych rankingach.
Z pewnością warto, aby program studiów MBA posiadał choć jedną międzynarodową akredytację. Jednak nie oznacza to, że określony program bez akredytacji, nie jest wartościowy. Jak wcześniej wskazywałam, program i jego składowe, zasady rekrutacji, marka uczelni i opinia studentów budują markę studiów MBA. 
Uważam, że dla absolwenta studiów MBA akredytacja jest dodatkowym elementem czy atutem ukończenia studiów MBA. Ważniejsze bowiem jest, jeśli absolwent studiów MBA ukończy je z poczuciem satysfakcji, dostrzeże wartość dodaną z całego procesu edukacji dla rozwoju osobistego i zawodowego oraz rozwoju organizacji.

A co po studiach MBA? Czy absolwenci studiów MBA są dobrze przygotowani do zmieniających się warunków na rynku pracy?

Losy absolwentów studiów MBA są różne. Jedni awansują w swojej obecnej organizacji, inni awansują i zmieniają organizację, a jeszcze inni całkowicie zmieniają swoją specjalizację lub otwierają własne biznesy. Na przykład na studiach MBA Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego mieliśmy słuchaczkę, która po uczestnictwie w autorskim programie rozwoju indywidualnego postanowiła przebranżowić się i zostać coachem. Także dwoje absolwentów z branży marketingowej i logistycznej, zainspirowanych zajęciami z zakresu finansów postanowiło razem założyć firmę świadczącą usługi finansowe. Przedstawione przykłady dowodzą, że studia MBA na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego były dla wielu absolwentów inspiracją i punktem zwrotnym w ich karierze.
Programy studiów MBA o właściwej jakości są tak przygotowane, aby zapewnić rozwój osobisty, a więc rozwinąć i wzmocnić kompetencje miękkie, które są kluczowe na współczesnym rynku pracy, a które przekładają się na sukces zawodowy. Ponadto w programach oferuje się moduły/kursy z nowych trendów biznesowych, a więc jak najbardziej uczestnicy studiów MBA są przygotowani do nowych wyzwań rynku.

Oferta na studiów MBA na rynku jest bardzo szeroka, jak wg. Pani najlepiej wybrać studia MBA? 

Każdy kandydat na studia MBA ma inny cel oraz odmienne oczekiwania w tym zakresie. Myślę, że najważniejszą wskazówką jest program studiów i jego długość trwania, zasady rekrutacji, a także opinie absolwentów. Ponadto istotne są też lokalizacja i cena. 
Dobry program studiów MBA ma co najmniej 300-400 godzin, znajdują się w nim kursy z różnych obszarów biznesowych, w tym nawiązujące do nowych trendów gospodarczych (np. zrównoważonego rozwoju, zaawansowanych technologii) oraz rozwijające miękkie kompetencje. Dodatkowo jest dużo zajęć praktycznych (np. case studies, study tours, capstone). Nie sugerowałabym się wyłącznie nazwami, na przykład czy wybrać studia MBA czy studia EMBA, ponieważ nie zawsze użyty termin odzwierciedla jakość programu.
Kolejne kryterium wyboru to forma realizacji zajęć i dni. Niektóre uczelnie mają zajęcia w ramach studiów MBA w ciągu tygodnia i w formie stacjonarnej, a nie każdemu może taki tryb odpowiadać ze względu na obowiązki. 
Inna kwestia to język studiów MBA. Coraz więcej studiów MBA jest oferowanych w języku angielskim, co wynika ze strategii uczelni, tj. wejścia na międzynarodowy rynek edukacji menedżerskiej. Z praktycznej perspektywy realizacja zajęć w języku angielskim ma sens, jeśli są zagraniczni wykładowcy, a także jeśli uczestnikami studiów MBA są zagraniczni słuchacze. Niektóre uczelnie, jeśli nie wprowadziły odrębnej ścieżki studiów MBA w j. polskim i j. angielskim, oferują program studiów mieszany, tj. zajęcia realizowane są w dwóch językach. Tak jest w przypadku studiów MBA Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Łódzkiego. 
Myślę, że istotny czynnik wyboru studiów MBA to także kadra. Ważne, aby była ona urozmaicona - nie tylko wykładowcy z danej uczelni, ale z innych instytucji naukowych i praktycy.
Wskazówką przy wyborze studiów MBA są również rankingi studiów MBA i posiadane akredytacje, zagraniczne partnerstwo oraz renoma samej uczelni.
Warto dodać, że istnieją profilowane studia MBA. Jeśli kandydat nie zamierza zdobyć holistycznej wiedzy biznesowej, tylko chce pogłębić kompetencje i umiejętności w danej dziedzinie, na przykład HR, powinien wybrać studia MBA o dedykowanej specjalizacji.

Jakich wskazówek udzieliłaby Pani wszystkim przygotowującym się do rozpoczęcia studiów MBA?

Osoby zainteresowane studiami MBA muszą dokładnie określić cel ich podjęcia, oczekiwania oraz możliwości czasowe i finansowe. Według tych założeń należy przystąpić do wyboru odpowiedniego modelu studiów MBA, którego ukończenie przyniesie satysfakcję. 
Studia MBA mają przynieść wartość dodaną ich uczestnikom i organizacjom, które kierują na nie swoich pracowników, a nie być tylko kolejnymi studiami. Pozwalają one lepiej poznać siebie, w tym swoje mocne i słabe strony, udoskonalić dotychczasowy warsztat menedżera oraz pogłębić lub uzupełnić wiedzę z różnych obszarów biznesowych, a więc mają zapewnić rozwój osobisty i zawodowy. Warto jednak podkreślić, że dobre pod względem jakości programy studiów MBA wymagają wysiłku, wytrwałości, odpowiedniego planowania i organizacji zadań, gdyż na uczestników czekają liczne projekty, których zaliczenie jest warunkiem ukończenia studiów MBA.
W związku z tym przed rozpoczęciem studiów MBA, każdy zainteresowany tego typu edukacją menedżerską powinien przeprowadzić analizę kosztów i korzyści oraz mieć świadomość, że studia MBA oznaczają poświęcenie dodatkowego czasu przez okres około dwóch lat oraz aktywne zaangażowanie w poszerzanie wiedzy i realizację różnych zadań projektowych. Jednak wysiłek jest ostatecznie wynagrodzony dyplomem ukończenia studiów MBA, zbudowaną w toku studiów siecią relacji, a przede wszystkim transformacją samego siebie, która przełoży się na własny sukces zawodowy oraz sukces organizacji.

Dziękujemy za rozmowę.